ALKALİ YAĞ ALMA KİMYASALLARI
Alkali yağ alma Kimyasalında toz ve sıvı halde seçenekleri vardır. Yağalma işlemi sprey, daldırma ve ultrasonik metotlarla uygulanabilir. Alüminyum, zamak, bakır, pirinç, demir ve çelik için uygundur. Demir ve çelik için sorunsuz olmasına rağmen alüminyum ve pirinç gibi metallerin temizlenmesinde kararmayı engellemek gerekir.
Alkali yağ almalar genelde 50-95°C sıcaklık aralığında çalışır. Düşük sıcaklıklarda reaksiyon hızı düştüktür. Etkili bir temizlik gerçekleşmeyebilir. Bu yüzden işlem çözeltisinin sıcaklığı önemli bir parametredir.
Daldırma yağ alma banyoları genelde alkali yağ alma kimyasallarından oluşur. Yüksek alkalite ve sıcaklık ile birlikte metal üzerinden yağ alma işlemi yapılır. Demir fosfat, çinko fosfat ve mangan fosfat kaplama banyoları öncesi kullanımı uygundur. Asidik karakterdeki yağ alma banyoları ise pas ve tufal sökme özelliğine sahiptir. Ayrıca yağ alma banyolarının yeterli olmadığı durumlarda yağ alma katkıları da kullanılabilir.
Püskürtme yağ alma banyolarında, daldırma yağ alma banyolarına göre ekstradan basınç farkı vardır. Genelde 1,4-2,0 bar arasında olan bu basınç bazı durumlarda 3,0- 4,0 bar basınçlara kadar çıkarılabilir. Bu basınç sayesinde temizleme efekti üst seviyeye çıkar. Banyo sıcaklığı 50-65°C aralığındadır ve daldırma yağ alma tesislerine göre daha düşük seviyededir. Metal parçaları temizleme süresi de daldırma sistemlere göre daha kısadır. Yaklaşık 3 dakika gibi kısa bir sürede metal temizlenmiş olacaktır. Metalin cinsine ve üzerindeki yağ miktarına göre yağ alma kimyasalı seçilmelidir. Demir, çelik, bakır, zamak, pirinç, alüminyum ve galvanizli parçalarda kullanılabilir.
Ultrasonik yağ alma banyoları ses titreşimi, kimyasal etki ve sıcaklık yardımı metal parçaların üzerindeki yağları temizler. Genelde orta alkali ortamda çalıştığı gibi nötr yağ alma kimyasalları ile de çalışabilir. Banyo sıcaklığı yüksek değildir ve süre metalin üzerindeki yağ miktarına göre uzayabilir.
Alkali temizlemede dikkat edilmesi gereken noktalar konsantrasyon, süre, sıcaklık ve toplam alkalitedir. Şartlar uygun olmasına rağmen yağ alma işlemi tetkili gerçekleşmiyorsa yağ alma katkıları kullanılılabilir. İşletmede kullanılan suyun sertliği de temizlemeye etki edebilir.
NÖTRAL YAĞ ALMA KİMYASALLARI
Genelde püskürtme demir fosfat hatlarında yağ alma efektini arttırmak amacıyla kullanılır. Demir fosfat banyolarında pH 4 - 6 aralığında olduğu için banyo pH ‘ını etkilemez, bu nedenle yağ alma ve demir fosfat işlemi aynı tek banyoda gerçekleştirilebilir. Çinko fosfat banyolarında ise nötr yağ alma kullanılması mümkün değildir.
Nötr yağ almalar, fosfat kaplama banyolarında düşük konsantrasyonda kullanılmaları, yüksek çalışma sıcaklığına gerek duymamaları ve etkili yağ alma performansına sahip olmalarından dolayı tercih edilirler. %0,2 - 1 kuruluş konsantrasyonuyla 50 - 55ºC lik sıcaklık demir fosfatlama banyolarında yeterlidir. Alkali yağ alma ve asidik yağ alma çözeltilerinin konsantrasyonları ölçülebilir fakat nötr yağ alma çözeltileri demir fosfat ile birlikte kullanıldığı için ölçülebilir nitelikte değildir. Nötr yağ alma işleminin en büyük avantajı ise işletmede alkali yağ alma banyosuna gerek kalmaması ve böylece demir fosfat ve yağ alma işleminin aynı banyoda gerçekleştirilebilmesidir. Bu sayede işletmede boş alan kazanımı elde edilir.
ASİDİK YAĞALMA VE AŞINDIRMA KİMYASALLARI
Asidik yağ alma işlemi aynı zamanda pas temizliği gerektiren parçalar için uygulanır. Pas ve tufal temizliği asidik kimyasallarla gerçekleşebildiğinden bu tip ürünlerin kullanılması gerekir. Alüminyum, demir, çelik, zamak parçalar için kullanılabilir.
Asidik yağ alma banyoları ısıtmaya gerek duymadan çalışabilmelerine rağmen sıcak çalışırsa yağ ve pas alma daha etkili gerçekleşir. Genel içerikleri yüzey aktif malzemeler, emülgatörler, inhibitör ve asitlerden (fosforik, sülfürik, hidroklorik, hidroflorik vb.) oluşur. İşlem çözeltileri güçlü asidik özelliğe sahip olduğundan banyo ekipmanları PP veya paslanmazdan yapılmalıdır. Isıtmaya gerek duymaması ve pas temizliği avantaj olsa da yüksek kimyasal kullanım konsantrasyonu dezavantaj oluşturur.
Metalin yüzeydeki kirliliğe göre %5 - 50 lik konsantrasyonlarda çalışılabilir. İşlem süresi banyo konsantrasyonu düştükçe artar ve 1 - 2 saati bulabilir. Yüksek sıcaklıklara gerek duyulmasa da ısıyla beraber reaksiyon hızını arttıracağı için ısıtma tavsiye edilebilir. Asidik yağ alma banyolarında dikkat edilmesi gereken noktalar toplam asit ve süredir. Banyo konsantrasyonunun düşmesi yağ alma hızını düşürür ve eklenti gerekir. Demir ve çelik parçalarda aşındırma yapması inhibitör içeren ürünlerin kullanımıyla engellenebilir. Asit inhibitörü metalin üzerindeki pas ve tufal temizliğinden sonra metal aşınımını en aza indirir ve yağ almanın banyosunun ömrünü uzatır. Alüminyum yüzeyler için ise hafif miktarlı aşındırma istendiğinden asit inhibitörü kullanımına gerek yoktur.